Адным з галоўных дасягненняў у перыяд дашкольнага дзяцінстваз’яўляецца авалоданне мовай. Першыя маўленчыя навыкі дзіця атрымлівае ў сям’і. Грамадскае дашкольнае выхаванне, з’яўляючыся першым звяном агульнай адукацыйнай сістэмы, закладвае асновы моўнай культуры асобы.

      Мова — гэта не толькі сродак сацыяльнага ўзаемадзеяння, намінацыі рэчаіснасці, прылада інтэлектуальнай дзейнасці, рэфлексіі, самавыяўлення,самарэгуляцыі і сацыялізацыі асобы, але і ўвасабленне культурных і гістарычных каштоўнасцей народа. Мова таксама выступае асноўным механізмам этнагенезу (прыналежнасць пры нараджэнні да якой-небудзь нацыі), дзе за ёй замацоўваецца сігніфікатыўная функцыя, інакш кажучы, мова служыць знакам для нацыянальнай ідэнтыфікацыі.

      Працэс авалодання дзіцём мовай вельмі складаны, што абумоўлівае патрэбу ў педагагічным кіраванні, заснаваным на грунтоўным навуковым псіхолага-педагагічным падыходзе. Унікальнасць і складанасць моўнай сітуацыі, Якая характарызуецца функцыянаваннем у рэспубліцы беларуска- рускага блізкароднаснага білінгвізму, патрабуе пэўнай спецыфічнай арганізацыі выхавання і навучання дзяцей дашкольнага ўзросту ў адпаведнасці з неабходнасцю засваення дзвюх моў.

Авалоданне беларускай мовай у дзiцячым садку адбываецца у адпаведнасцi з вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыi

Вывучайце родную мову разам з намi!

СЯРЭДНЯЯ ГРУПА 

 Мэта: фармiраванне ўстойлiвай цiкавасцi i станоўчых адносiн да нацыянальнай мовы, жадання авалодаць беларускай мовай; выхаванне асноў нацыянальнага светапогляду.

Задачы развiцця выхаванца ў дзейнасцi:

садзейнiчаць адрозненню дзецьмi беларускага i рускага маўлення;

пабуджаць да ўзнаўлення кароткiх лiтаратурных твораў на беларускай мове, да разыгрывання iх;

развiваць элементарныя навыкi зносiн на беларускай мове.

Слоўнiк

Узбагачэнне беларускага слоўнiка дзяцей словамi - назвамi прадметаў асяроддзя, iх якасцей, дзеянняў.

Разуменне i ўжыванне абагульняльных слоў (цацкi, посуд, адзенне, мэбля).

Засваенне формаў ветлiвасцi (добрай ранiцы, добры дзень, добры вечар, дабранач, да пабачэння, дзякуй, калi ласка, смачна есцi, прабач).

Граматычны лад маўлення

Засваенне некаторых асаблiвасцей граматычнага ладу беларускага маўлення: множнага лiку назоўнiкаў (дамы, лясы, вокны); роднага склону назоўнiкаў (санак, лыжак, лялек); меснага склону назоўнiкаў (на назе, у руцэ, на двары); давальнага склону назоўнiкаў (дапамагчы Аленцы, дапамагчы Янку); загаднага ладу дзеясловаў (мый, сядай, пi, паскачы); формаў 3-й асобы адзiночнага i множнага лiку дзеясловаў (iдзе, пiша, малюе, варыць, гуляюць, хочуць); асаблiвасцей роду некаторых назоўнiкаў (смачны яблык, калматы сабака).

Разуменне i ўменне суадносiць з малюнкамi назвы жывёл i iх дзiцянят (кошка - кацяня, качка - качаня, лiса - лiсяня).

Гукавая культура маўлення

Правiльнае вымаўленне спецыфiчна беларускiх гукаў: фрыкатыўных [г], [г']; заўсёды цвёрдых гукаў [ч], [р] iзалявана (у гукапераймальных словах), у словах i фразах; гука ў у словах i фразах.

Дыферэнцыяцыя ў вымаўленнi i на слых слоў, падобных у рускай i беларускай мовах (дети - дзецi, ложка - лыжка, река - рака, уши - вушы i да т.п.).

Звязнае маўленне

Слуханне i разуменне мовы выхавальнiка, адказы на яго пытаннi.

Праслухоўванне беларускiх народных забаўлянак, казак, твораў беларускiх пiсьменнiкаў для дзяцей; адказы на пытаннi па iх змесце.

Адказы на пытаннi па змесце карцiн i пры апiсаннi цацак.

Стварэнне выказванняў, самастойных па задуме i моўным афармленнi.

Садзейнiчанне станаўленню рэпрадуктыўнага маўлення дзяцей на беларускай мове.

СТАРЭЙШАЯ ГРУПА 

Мэта: фармiраванне ўстойлiвай цiкавасцi i станоўчых адносiн да беларускай мовы, жадання авалодаць ёю.

Задачы развiцця выхаванца ў дзейнасцi:

далучаць дашкольнiкаў да багацця беларускай мовы, фармiраваць каштоўнасныя адносiны да яе;

стымуляваць зносiны на беларускай мове;

развiваць пазнавальныя i моўныя здольнасцi, назiральнасць адносна моўных з'яў, навыкi маўленчага самакантролю;

звяртаць увагу на моўныя асаблiвасцi беларускай мовы ў параўнаннi з рускай;

развiваць навыкi разумення беларускай мовы, уменне адказваць на пытаннi выхавальнiка;

заахвочваць дзяцей да самастойных выказванняў на беларускай мове.

Слоўнiк

Узбагачэнне беларускага слоўнiка дзяцей словамi - назвамi акаляючых прадметаў: назвамi цацак, вучэбных прылад (аловак, пэндзаль, сшытак), посуду, мэблi, адзення, хатнiх рэчаў (гадзiннiк, дыван, канапа), жывёл (вавёрка, трус, матылёк), садавiны i гароднiны (цыбуля, бульба); колераў (ружовы, блакiтны), якасцей (прыгожы, дужы, смачны, добры, дрэнны); дзеянняў (глядзець, бачыць, сустракаць, расцi).

Разуменне слоў рускай i беларускай моў, якiя супадаюць або падобныя па вымаўленнi, але маюць рознае лексiчнае значэнне (неделя - нядзеля, диван - дыван i да т.п.).

Разуменне i ўжыванне абагульняльных слоў.

Ужыванне традыцыйных беларускiх формаў iмёнаў (Алесь, Уладзя, Ян, Янка, Таццянка, Кастусь, Аленка).

Ужыванне формаў ветлiвасцi на беларускай мове.

Граматычны лад маўлення

Разуменне маўленчых выказванняў рознай граматычнай структуры, чуццё да граматычнай правiльнасцi маўлення на беларускай мове.

Некаторыя асаблiвасцi граматычнага ладу беларускага маўлення: адзiночны i множны лiк асобных назоўнiкаў (садавiна, агароднiна, крупы, дзверы); дапасаванне прыметнiкаў да некаторых назоўнiкаў (доўгi цень, белае казляня, вясёлы гармонiк); утварэнне некаторых склонавых формаў назоўнiкаў (бераг - на беразе, гарох - у гаросе, па палях, па лясах); прыналежных прыметнiкаў (ляльчын, татаў, Алесеў, цётчын); параўнальнай (вышэйшы за, лепшы за) i найвышэйшай формаў прыметнiкаў (вышэйшы за ўсiх, найпрыгажэйшы); прыслоўяў (уранку, узiмку).

Спосабы ўтварэння назваў маладых iстот (мышаня, тыграня, жарабя), назоўнiкаў са значэннем адзiнкавасцi (бульба - бульбiна, морква - морквiна).

Ужыванне новых слоў у розных фразавых канструкцыях.

Фармуляванне пытанняў з дапамогай часцiц цi, хiба, ужыванне ў мове прыназоўнiкаў, словазлучэнняў з прыназоўнiкамi у, да (у лес, да сябра), злучнiка але.

Спецыфiчна беларускiя марфолага-сiнтаксiчныя звароты (балiць каму, хварэць на што, хадзiць у грыбы, у ягады, дзякаваць каму, смяяцца з каго i iнш.).

Гукавая культура маўлення

Правiльнае вымаўленне спецыфiчна беларускiх гукаў: [дж], [дз'], [ц'].

Правiльнае вымаўленне фрыкатыўных [г], [г']; заўсёды цвёрдых гукаў [ч], [р], гукаспалучэння шч iзалявана (у гукапераймальных словах), у словах i фразах; гука [ў] у словах i фразах.

Правiльнае вымаўленне слоў з падоўжанымi зычнымi ў словах (калоссе, варэнне); выразнае вымаўленне ненацiскных галосных.

Правiльнае вымаўленне рускiх i беларускiх слоў, падобных па гучаннi (зверек - звярок, ночь - ноч i да т.п.).

Звязнае маўленне

Слуханне i разуменне беларускага маўлення, мастацкiх твораў на беларускай мове - як празаiчных, так i вершаваных; слуханне i разуменне мовы выхавальнiка, адказы на яго пытаннi.

Пераказ кароткiх казак i апавяданняў - як знаёмых, так i ўпершыню прачытаных.

Непадрыхтаванае звязнае маўленне (апiсанне сiтуацыi, вырашэнне пэўнай камунiкатыўнай задачы - просьба, распавяданне, тлумачэнне i г.д.).

Стварэнне выказванняў, самастойных па задуме i моўным афармленнi